17 yaşında ODTÜ’ye girdim. 50 sene orada kaldım. Mezun olduğumda ODTÜ Mezunları Derneği yeniydi. Okuldan mezun olur olmaz derneğe dahil oldum; derneğe gidip gelmeye başladım. Abilerimizle birlikte çok hoş bir ortam vardı. Mezunların çok büyük bir güç olduğunu ve yıllar geçtikçe de bu gücün daha da artacağını düşündüğüm için mezunlara hep özel bir önem verdim. Ayrıca bizim mezunlarımız gerçekten niteliklidir. Sayıları ve tecrübeleri arttıkça, daha yüksek pozisyonlara geldikçe üniversiteye çeşitli yardımlarda bulunabilirler, destekleyebilirlerdi. Harvard Üniversitesi mezunlarının üniversiteye yaptığı destek; 2019’da toplam harcamalarının üçte birini aşarak yılda 2 milyar Dolar’a yaklaşmıştır. Harvard Üniversitesi mezunlarının üniversiteye yaptığı destek bugüne kadar 300 milyar Dolar olmuş. Bizde önemli olan sadece maddi destek değil; başka türlü destekler de gerekir: ODTÜ çok zor dönemler geçirdi. Her zaman zor dönemler geçirdi. İktidarla anlaşamazsınız, üstünüzde baskı olur...

Önce Ankara’da doğru dürüst bir mezunlar derneğimiz olsun istiyorduk. Vişnelik bu yaklaşımdan çıktı. Orada bunu yapmaya karar verdik. Önce çok itirazlar geldi. Tabii, ODTÜ öğrencisi… Vişnelikte bina yapıyoruz diye… O dönemde rahmetli Kemal Kurdaş’ı çağırdım. O ağaçları biz beraber dikmişiz; öğrenciyken. Kemal Bey ile birlikte çocuklara durumu izah ettik de o sayede Vişnelik’teki tesisi kurduk.

Ben her hafta sonu İstanbul, İzmir, Kayseri, Denizli, Kocaeli; derneklerin olduğu yerlere giderdim. Şoförüm Turhan’la beraber yola çıkardık ve oralara giderdik. Tabii bir amacım daha vardı. Mezun Dernekleri açtığımız yerlerde bir de ODTÜ kolejleri açalım istiyorduk. Türkiye’nin eğitim durumunun ne hale geldiğini maalesef görüyorsunuz, benim en büyük ideallerimden, başaramadığım, sonunu getiremediğim şeylerden birisi odur. Bütün büyük şehirlerde birer ODTÜ koleji açmak idealimdi; yapamadım. O dönemde 6 tanede kaldık. Sürdürülebilseydi iyiydi.

Mezunlar burs fonuna önemli katkılar yaptı: Ben 2000 yılında rektörlükten ayrılırken 7 milyon dolar burs fonumuz vardı. Çok güzel bir ilişki kurmuştuk. Şimdi bu son senelerde maalesef bir takım sorunlar olmuş; üniversite yönetimiyle mezunlar arasında… Böyle şeylere çok üzülüyorum. Olmaması gerekir. Çünkü zaten üniversitenin üstünde saldırı çok fazla. Her taraftan saldırı geliyor. Eğer biz içimizden birbirimize düşersek dayanamayız; çok kötü olur. Bunların olmaması gerekir. İnşallah daha iyiye gider.

Evet, rektör danışmanlarından biri; mezunlarla ilişkilerimizi yönetmek için ilgileniyordu. Bunun için bir birim oluşturuldu. Mezunlar için dergi çıkarıldı. Ben de sık sık mezun derneklerini ziyaret ederdim. 

Bu dönemde; mezunlarla ilişkiler, Teknopark, ODTÜ kolejleri üç tane projem vardı. Benden sonraki arkadaşlara rica ettim. Bu üç tane şeyi sürdürelim istedim: Bu okulları açalım. Bu Teknoparkı; Amerika’daki gibi, Avrupa’daki gibi, bir şekle sokalım. Burayı "real estate development" yapmayın sakın; işte kanundan yararlanarak vergi kaçırmak gibi nedenlerle gelenlere yol açmayın. Bizden mezun olan, doktora yapan, hocalar, bunları buralara yönlendirin. Buralarda gerçek bir “silicon valley” gerçekleştirelim. Teknokent epey bir yol aldı; ondan memnunum. Onu takip de ediyorum. Ama işte Türkiye’nin koşulları çok kötü. Öğretim üyelerinin koşulları da kötü. Onun için de sürekli kan kaybediyor Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Vakıf üniversiteleri bizim üniversitemizdeki imkanların çok ötesinde imkanlar sunuyor. Amerika’dan doktorasını almış birini, çoluğu çocuğu varsa, ev kirası derken 4-5 bin liradan burada tutmak çok zor, çok… Kendi ayakları üstünde maddi olarak durabilen bir kurum yaratmak lazımdı. Ama tabii ülke koşullarında çok zor.

Benim başka bir projem de; yurtdışındaki bilim adamlarını çoğu Türk bilim insanlarını ODTÜ’ye "adjunct professor” olarak getirmekti. Bu çocukların maaşlarını verecek sponsorlar da var. Devlet müsaade etmedi buna… Devlete beş kuruş masraf olmayacak ve bizim üniversitemize katkıda bulunacak. Devlet müsaade etmiyor. Bunları yaşadık.

Buna başka bir örnek vereyim. Rusya’da geriye dönüldükten sonraydı. Çok değerli bilim adamları var. Ben 1993 yılında hemen Rusya’ya gittim. Bilimler Akademisi ile Leningrad ve Moskova Devlet Üniversiteleriyle, ki bunlar hakikaten çok kıymetli kurumlardır, bir anlaşma yaptım. Nazi Almanyası dönemi Türkiye’ye gelen Yahudi profesörleri hatırlarsın değil mi? Türk üniversitelerinin temelini kuranlar. Aynı şey yapmak için gittim bunlarla protokoller imzaladım. Onların da bütün kuşkusu bilim insanlarını ABD’ye kaptırmak, Avrupa’ya kaptırmak. Dedim ki her sene Rusya’daki 150 bilim insanı 2-3 seneliğine Türkiye’ye gelsin. Biz bunlara 2000 dolar maaş vereceğiz, lojman vereceğiz. O maaşları da sponsorlarla vereceğiz. Devletten de istemiyorum. Sözleşmeyi yaptık; 2,5-3 sene sonra onlar gidecek başka bir 150 kişi gelecek. O 150 kişiyi de onların belirlediği bir listeden biz seçeceğiz; ODTÜ'ye, İTÜ’ye, Hacettepe’ye neyse...

O sırada Adnan Kahveci de Maliye Bakanı, ABD’de benim yanımda okuduğundan dostluğum da var. “Böyle bir proje yapıyoruz destekleyebilir misin?” dedim. “Hocam, bu asrın projesi, tabii” dedi. Çok memnun oldu. Protokolleri imzaladık, bilmem ne. Aradan bir ay geçti; Adnan bana telefon ediyor, diyor ki;

“Hocam, maalesef 9 tane kadro çıkarabildim.”

“Hani asrın projesiydi; Ne oldu?” dedim.

“Yahu Hocam burası böyle, bildiğin gibi değil.” dedi.

“Peki," dedim; "diğerlerine karışmayın; ben onların finansmanını sağlayayım."

“Hocam, o da olmuyor.”

Yani, düşünebiliyor musun; ne zorluklarla… Bu bir vakıf üniversitesi olsa hiç kimse karışmaz etmez. İstediklerini yaparlar. Ama sen devlet üniversitesiysen… Böyle arkaik sistemlerle yürüdük yani… Çok kaçan şeylerdir. Hala içimi yakan şeylerdir.

Öyle yapın; başka çözüm bulamıyorsanız. Öyle yapın. Bakın bu Kavaklık meselesindeki destek ne kadar önemli oldu… Benzer eylemlerle, öğrencilere destek çıkın, hocalara destek çıkın. İlla yönetime destek çıkmak şart değil. Elinizden gelen yardımda bulunun, dayanışmayı gösterin. Bakın önümüzdeki senelerde bu çocuklar çok zor durumlara düşecekler. ODTÜ’nün öğrenci kitlesi Boğaziçinin öğrenci kitlesi gibi değildir. Esas hinterlandı Anadolu'dur. Bunların çoğu orta gelirli ve alt gelir grubundan insanların çocuklarıdır; öğretmen çocuklarıdır, esnaf çocuklarıdır. Çok zor durumlara düşecekler. Destek olmak lazım.

Öğlen yemeğinden sonra cebine koyduğu ekmeği akşam yemeği yapan çocuklar tanıdım ben… Bu durumlara düşülmesine fırsat vermeyin.

Mezunların bir başka dayanışması da yeni mezun olan çocuklara sahip çıkmaktır. Bu çok önemli bir destektir. Yeni mezunlara mentorluk programları çok yararlı olur. Benim kızım da (o da ODTÜ mezunudur) mentorluk programlarında yer alıyor. Çok değişik dayanışma yolları var. Yönetim ne yaparsa yapsın öğrencilere destek olun; yeni, genç mezunlara destek olun.