ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümü ve Enformatik Enstitüsü’nde uzun yıllar dersler veren Prof. Dr. Neşe Yalabık’ı kaybettik. Kendisi, Türkiye’nin yüksek öğretim kurumlarında ilk defa gerçek ve resmi olarak disiplinlerarası lisansüstü programlar ve araştırmalar yapmak üzere kurulan Enformatik Enstitüsü'nün kurucu müdürüydü. Neşe hocamızı yine üniversitemiz hocalarından Prof. Dr. M. Volkan Atalay’ın yazısıyla anıyoruz.

Herhalde Neşe hocamı en güzel anlatan tanımlardan birisi “iyi yetişmiş, çalışkan bir akademisyen-idareci; zeki, fikirlerine ve sevdiklerine bağlı, farklı alanlarda ilgi ve birikimi olan bir ODTÜ’lüydü” [1] olabilir. Neşe hocam, 30 Ağustos 2020 tarihinde aramızdan zamansız ve erken ayrıldı.

Neşe Yalabık 10 Mart 1950’de İstanbul’da dünyaya gelmiş. Ankara Fen Lisesinin ilk öğrencilerinden. ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü lisans programından ve ardından yüksek lisans programından 1977’de mezun olmuş. Eşi Cemal Yalabık ile beraber doktora eğitimini ABD’de Brown Üniversitesi’nde başarıyla tamamladıktan sonra 2 yıl Drexel Üniversitesinde öğretim üyesi olarak çalışmış. 1979 yılında ülkemize döndüklerinde, Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde işe başlamış. 1985-1987 yıllarında yine Drexel Üniversitesinde öğretim üyesi olarak çalışmışlar. Neşe hocam, 2010 yılında emekli oluncaya kadar ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde çalıştı. 1991-1996 yılları arasında Bölüm Başkanlığı yaptı.

Neşe Yalabık’ın daha önce de Türkiye’de öncü olarak yaptığı işler ve projeler var ama özellikle 1996 yılında ODTÜ Enformatik Enstitüsünün kuruculuğunu yapması birçok açıdan önemlidir. Türkiye’nin yüksek öğretim kurumlarında ilk defa gerçek ve resmi olarak disiplinlerarası lisansüstü programlar ve araştırmalar yapmak üzere kurulan Enformatik Enstitüsünün kurucu müdürüydü. İkinci bir benzer enstitü Bilişim Enstitüsü adıyla İTÜ’de başlamış, diğer üniversitelerde ise bu amaca yönelik olarak rektörlüğe bağlı enformatik bölümleri kurulmuştu. Dönemin YÖK Başkanı Kemal Gürüz hocamızın da vurguladığı gibi, ODTÜ'nün bu çok önemli alanda ülkeye öncülük etmesinde Neşe hocamın rolü çok kritikti ve bu görevi büyük bir başarıyla yerine getirdi.

Neşe hocamın bilgisayar bilimleri ve mühendisliği alanındaki çalışma ve araştırmaları örüntü tanıma (pattern recognition) konusunda yoğunlaşmıştı ve konuşma tanıma (speech recognition), doku tanıma (texture recognition) ve harf tanıma (character recognition) uygulamalarında özelleşmişti. Enformatik Enstitüsünde iken uzaktan eğitim, Internet üzerinden asenkron öğretim ve öğrenme yönetim sistemleri (learning management systems) üzerine projeler yürüttü. Enstitüden ayrılıp bölüme döndükten sonra ise görüntü işlemenin biyoloji ve tıp alanındaki uygulamaları ile ilgilendi. 19 yüksek lisans ve 4 doktora tez öğrencisinin danışmanlığını yaptı.

Neşe hocam 2010 yılının başında emekliye ayrıldı ve bundan sonraki yıllarında zamanını resim çalışmalarına ayırdı. Ama hep hayat dolu, cıvıl cıvıl, zeki, çalışkan, üretken, aklında her zaman bir projesi olan çok güzel bir insan olmaya devam etti [2]. Yaşamından kesitleri yemek tarifleriyle harmanladığı “Yaşamdan Gurme Pencereler” (Akıl Çelen Kitaplar, 2013) adlı kitabını yayımladı. İlgi alanları bakımından çok yönlü bir insandı. ODTÜ’deki öğrenciliğinde Türk Halk Bilimi Topluluğu (THBT) faaliyetlerine katıldı. Kaptanlık lisansına sahipti.

Ben Neşe hocamın yüksek lisans öğrencisiydim. Benim ve birçok kişi üzerinde hem akademik olarak hem de sosyal yaşamda etkisi oldu. Bizim için rol modeldir. ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümünün ve ODTÜ Enformatik Enstitüsünün bugünkü başarılı durumlarına gelmelerinde emeği büyüktür. Başkanlığını yaptığı dönemde bölüme kazandırmış olduğu öğretim üyeleri ve gerçekleştirmiş olduğu kurumsallaşma çalışmaları ile ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümünün geldiği noktada Neşe hocamın çok katkısı var. Birleştirici kişiliği ve organizasyon kabiliyetleri ile “International Symposium on Computer and Information Sciences” (ISCIS) konferansının Türkiye’de yaygınlaşmasına ama daha da önemlisi “International Symposium on Health Informatics and Bioinformatics” konferansının başlamasında ve halen devam etmesine öncülük ve önderlik etti.

Bugünlerde güncel hale gelen yapay zeka alanının en popüler kolu olan makine öğrenmesi veya yapay öğrenme olarak bilinen “machine learning” konusunun eskiden anıldığı adı ile “pattern recognition”, henüz bu konular bu kadar bilinmezken Türkiye’de ilk araştırmaları yapan, ders veren kişilerdendir Neşe hocam. Bu konularda çalışan birçok kişinin hocası oldu, birçok kişinin bu konularda çalışmasına vesile oldu.

Neşe hocam mücadelelerini hep kazandı; hastalığının son evresinde de yeneceğine emindik, öyle bekliyorduk. ODTÜ’ye katkılarını ve hatırlanacak ismini bıraktı geride.  

_____

[1] Prof. Dr. Ahmet Acar (ODTÜ Rektörü, 2008-2016) hocamızdan alıntıdır.

[2] Prof. Dr. Canan Özgen (ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü, 2003-2014) hocamızın tasviriyle.

- Yazının bir bölümü Prof. Dr. Halit Oğuztüzün hocamızın hazırlamış olduğu Neşe Yalabık biyografisinden alınmıştır.
- Neşe Hocamızı andığımız toplantının videosunu izlemek için burayı tıklayın.